Finca Equilibrium Permaculture Family Farm
De lage landen van Portugal
In een landbouwlandschap dat qua hoogteverschillen en bevolkingsdichtheid eerder Hollands dan Portugees aandoet, staat Finca Equilibrium, een boerderij van 6 hectaren waar drie families wonen. De eigenaar, een softwareontwikkelaar uit Lissabon, kocht het land vijf jaar geleden om hier een voedselbos op te maken. Het ontbrak hem aan tijd en ervaring om het plan tot uitvoering te brengen, waarop drie jaar geleden Joao de finca kwam versterken. Het project is nog jong, in een learning fase, maar valt nu al op tussen de conventionele wijngaarden en eucalyptusplantages.
Droge witte wijn
De bodem waarop de finca staat, is uitdagend (“probably the worst in Portugal”, aldus Joao). Het is arm aan grondstoffen en water, doordat het op sommige plekken tot wel drie meter diep uit zand bestaat. Tot vijftig jaar geleden werd de grond op en rondom de finca om die reden vooral voor veeteelt gebruikt. Door de industrialisatie van landbouw en de beschikking van een ondergrondse waterbron, werd het grootschalig verbouwen van druiven en eucalyptus mogelijk. Deze gewassen tolereren de arme grond, zolang ze maar genoeg water krijgen. Maar gedurende de jaren daalde het waterpeil verder en verder, door schaarste aan regenval en intensivering van de landbouw.
Voedselbos
Een voedselbos in combinatie met slim watermanagement creëert de mogelijkheid om op regeneratieve wijze voedsel te verbouwen en water terug te geven aan de bron. Dat is de gedachtegang van Finca Equilibrium. Langdurige droogte in 2017 en 2019 de ontwikkeling van een voedselbos echter vertraagd. Zelfs de onbaatzuchtige eucalyptusboompjes moesten in die periode worden bijgevoerd. Hoewel ieder landschapsontwerp in droog klimaat begint met waterretentie, is het op dit landschap topprioriteit. Joao houdt rekening met de mogelijkheid dat zijn worst-case scenario het nieuwe normaal is. En prioriteert daarom nu het graven van swales (watergeulen), waterretentiegaten en vijvers. Het planten van het voedselbos gebeurt nu in een lager tempo. Ook de planten- en bomenkeuzes worden aangepast. Het bos moet de waterschaarste aankunnen. Tegelijkertijd illustreert de teruglopende waterbron ook de noodzaak van een regeneratief voedselbos. Niet alleen kun je met de juiste bomen voedsel produceren in droog klimaat, maar het voedselbos creëert ook een eigen watercyclus. Met bomen kun je water beter borgen. Ze vangen douw op, houden regenwater langer vast en creëren schaduw die verdamping tegengaat. Lukt het Joao tot een voedselbos te komen, dan produceert hij niet alleen voedsel voor de drie families en een klantenkring, maar komt ook de waterhuishouding weer in balans.
