Herstellende landbouw
De molenaarsdochter en de gifkikker
Het klinkt als een sprookje: een molenaarsdochter met een voorliefde voor filosofie en ecologie komt te werken in Artis, waar de vonk oversloeg op een bezoeker die langs komt om de pijlgifkikkers te bewonderen. Het bleek het vertrekpunt van Anne en Ricardo die afgelopen jaar begonnen zijn als regeneratieve bodemboeren van Bodemzicht nabij Nijmegen. Terwijl Ricardo al maanden gevloerd is door het coronavirus, stampt Anne met behulp van vrijwilligers in no-time een no-dig market garden groentetuin van 750 vierkante meter de grond uit, die later zal verdubbelen in grootte. Daarnaast is er vijf hectare aan grasland, waar legkippen scharrelen en het leenvee van de buurman graast. Samen bouwen zij aan een betere bodem…
Eens een filosoof….
Voor Anne is haar passie voor regeneratieve landbouw onlosmakelijk verbonden met de filosofische relatie tussen mens en natuur (ook wel niet-mens). Haar stelling is dat wij de mens als iets buiten de natuur zijn gaan zien en hierdoor niet in verbinding staan met onszelf en wat we natuur noemen. Zij ziet in de regeneratieve landbouw juist een kans om een symbiose aan te gaan tussen alle levensvormen. Een soort ‘multiple pact’. Ze laat zich hiervoor graag inspireren door filosofen als Lynn Margulis en Bruno Latour.
Overvloed zonder ploegen
Wie de landbouw ziet als een vorm van samenwerken kan niet meer denken in termen van bezit, verlies en schaarste. Er is overvloed van alles, als men zinvolle relaties aan kan gaan en dus samenwerkt met de natuur in plaats van ertegen. Praktisch betekent dit dat er zoveel mogelijk gewerkt wordt met natuurlijke processen. In de moestuin wordt de grond niet gekeerd (no-dig), wordt er gebruik gemaakt van compost en houtsnippers om bacterie- en schimmel leven te stimuleren en wordt uiteraard geen gebruik gemaakt van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Veel van hun ideeën voor de tuin ontlenen zij aan Richard Perkins, waar Ricardo een seizoen meedraaide. Perkins is misschien wel de meest inspirerende kleinschalige regeneratieve boer van dit moment. Hij schreef onlangs het 750 pagina’s tellende boek Regenerative Agriculture, een must have voor elke regeneratieve boer (in spe).
Maar levert 750 vierkante meter aan moestuin dan wel wat op? Daar kunnen we de wereld niet mee voeden, toch? Door slimme planning kunnen Anne en Ricardo per vierkante meter meer groenten in de no-dig market garden dan een conventionele akkerbouwer doet op dezelfde oppervlakte. Er blijft bovendien meer aan de strijkstok hangen doordat zij alles zelf opkweken (respect!!) en direct leveren aan de consument en restaurants. En wij hebben daarvan kunnen genieten in het geweldige restaurant De Nieuwe Winkel in Nijmegen!
Down to earth
Het filosofische denkwerk krijgt dus handen en voeten bij Bodemzicht. Gelukkig krijgen ze bij dit intensieve werk hulp van vele vormen van leven waardoor zij hun ideaal kunnen verwezenlijken om klimaatpositief voedsel te verbouwen. Niet alleen nieuwsgierige menselijke vrijwilligers, maar ook koeien en kippen helpen mee. Er is een lange weg te gaan, want uit bodemonderzoek bleek dat er bijna geen leven meer zat in het land dat door hun voorgangers jarenlang voor dezelfde monocultuur gewassen is gebruikt. Om dit leven terug te brengen laten ze het leenvee van een buurman het grasland “wakker kussen”. Dit is eigenlijk een eeuwenoude symbiose tussen gras en grazers: de grazers knabbelen aan de grassprieten, hetgeen blad- en wortelgroei stimuleert. Diepere wortels betekent meer CO2 dat de bodem ingaat. Dat is nog eens een ander beeld van de koe. Geïnspireerd op natuurlijke processen gaat de koe zo van wandelende broeikasfabriek naar een pionier in CO2 opslag. Zoals regeneratieve boeren vaak zeggen: It’s not the cow, it’s the how!
