Vale da Lama

Vale da Lama bestaat uit een combinatie van een eco-hotel, een boerderij en een educatief centrum. De boeren verbouwen het eten dat in het hotel en het educatieve centrum wordt geserveerd, daarnaast wordt verkocht op een lokale markt in Sagres en via een CSA. Het educatieve centrum, Projecto Novas Descoberats, ontwikkelt onderwijsprogramma’s waarvoor dagelijks bussen met kinderen uit de streek worden afgeleverd om te leren over de relatie tussen mens en natuur. Daarnaast verzorgen ze cursussen aan voor volwassen die meer willen weten over regeneratieve landbouw en permacultuur.

We waren van plan maar voor één cursus naar Vale da Lama te gaan. Het werden er drie. De combinatie van geweldige mensen, ijzersterke inhoud, en een prachtlocatie, deden ons smachten naar meer. Bij elkaar opgeteld verbleven we bijna een maand op deze plek in het zuiden van Portugal. Bij twee van deze cursussen, de Ecosystem Regeneration Camps (ERCs) in de lente en de herfst, leerden we waar je moet beginnen als je ecosystemen wilt versterken, waarbij de nadruk lag op ‘eetbare ecosystemen’. Met de andere cursus in Organic Regenerative Gardening veranderde ons perspectief op de bodem en het groeien van planten.

In de praktijk toepassen wat we in de theorie leerden, dat was het streven van de ERC. Zo leerden we eerst over de ideale opbouw van een voedselbos, waarna we zelf bomen in het voedselbos plantten. Tussen de lessen door namen de docent Hugo en Patria rustig de tijd om onze vragen te beantwoorden. Een voorbeeld: Hoe kan regeneratief boeren de norm worden, en ook in prijs concurreren met conventionele landbouw? Het korte antwoord: door true-pricing. Als we de echte prijs berekenen van landbouw, en alle externaliteiten meerekenen, dan is regeneratief boeren al goedkoper dan conventioneel. Zowel in de lente, als in de herfst, deden wij mee aan het Ecosystem Regeneration Camp. Zo konden wij in de herfst met eigen ogen zien wat we in de lente geplant hadden. In de tweede cursus lag de nadruk op het organiseren van een eigen kamp. Waar wij in de toekomst nog weleens wat aan zouden kunnen hebben…

Carlos en Catarina gaven tijdens de cursus Organic Regenerative Gardening een tipje van de sluier van hun onuitputtelijke kennis over regeneratief tuinieren. Elke vraag die wij stelden om de informatie te simplificeren (“wat is beter?”) werd beantwoord met: “well, it depends..” aangevuld met een uitleg over alle factoren die van invloed kunnen zijn. Door hen zagen wij hoe complex (en daarmee hoe interessant) tuinieren kan zijn.

Sinds we door hun bril hebben leren kijken is onze kijk op tuinieren is sterk veranderd. Wil je een gezonde plant, dan moet je niet de plant voeden maar de bodem. Alles draait om een goede balans in de bodem: als daar de juiste nutriënten in zitten, dan creëer je bodemleven en daarmee creëer je gezonde levensomstandigheden voor al het leven in het ecosysteem, op en onder de grond. Zo worden je plantjes sterker, kunnen zij zich beter verzetten tegen plagen en ziektes en is je product uiteindelijk veel rijker aan voedingsstoffen. Een plant die van veel nutriënten heeft kunnen genieten, daar genieten wij later ook weer van.

Vandaar dus dat polyculture gardening door sommigen zo wordt geprezen. Het principe is simpel: in plaats van monocultuur (één soort gewas) probeer je zo veel mogelijk soorten te combineren. Als het goed is, versterkt hierdoor het bodemleven en profiteren alle planten hiervan. De kunst is om een balans te vinden tussen biodiversiteit en praktische haalbaarheid. Oogsten kan namelijk een stuk minder overzichtelijk – en dus tijdrovender zijn. Catarina en Carlos gebruiken daarom enkele ‘hoofdgewassen, die ze in nette rijtjes aanplanten. De rest van de ruimte werd opgevuld met eetbare bodembedekkers die eigenlijk als vervanging van het onkruid dienen. De extra oogsttijd die zo’n polycultuur misschien verlangt, werd zo ruimschoots gecompenseerd met de tijd die je terugwindt doordat je geen onkruid hoeft te wieden.

Of we nu een cursus hadden van Catarina en Carlos of van Hugo en Patricia, Vale da Lama is een plek van onuitputtelijke kennis, energie en passie. Wij kunnen niet anders dan van harte aanraden om deze plek te bezoeken. Al schrijvende krijgen we alweer heimwee…